mình sẽ đưa ra một niên biểu ngắn gọn, tập trung những mốc quan hệ ngoại giao quan trọng giữa Nga và Ukraina sau 2014 tới đầu 2022, kèm giải thích ngắn và nguồn tham khảo chính — bạn có thể dùng ngay để in/giảng dạy hoặc để học sinh lập bảng/niên biểu chi tiết hơn.

Lưu ý: mình trích dẫn các nguồn báo/ phân tích đáng tin cậy (Reuters, ECFR, v.v.) cho những mốc quan trọng; nếu bạn muốn mình xuất thành file in (PDF/PowerPoint) hoặc bảng Excel để phát cho học sinh thì mình làm luôn cho bạn.

Niên biểu (chọn lọc) — Quan hệ Nga–Ukraina (2014–đầu 2022)
Cuối Feb — 18 Mar 2014: Biến động chính trị ở Ukraina — Nga sáp nhập bán đảo Crimea

Sau phong trào Euromaidan và sự bỏ chạy của Tổng thống Yanukovych (tháng 2/2014), lực lượng Nga nhanh chóng kiểm soát Crimea; Nga tổ chức một cuộc trưng cầu ý dân bị nhiều nước coi là phi pháp và chính thức sáp nhập Crimea (18/3/2014).
Nguồn: Reuters (timeline về khủng hoảng 2014). Reuters+1
2014 (sau Crimea): Bùng nổ xung đột ở Donetsk — Luhansk (Chiến tranh Donbas)

2014: các nhóm vũ trang thân Nga chiếm đóng một số khu vực ở miền Đông Ukraina; xung đột vũ trang kéo dài, dẫn tới hàng nghìn người thương vong và làn sóng người tị nạn nội địa.
Nguồn: Reuters / Wikipedia tóm tắt sự kiện. WikipediaReuters
9/2014 & 2/2015: Thỏa thuận Minsk I và Minsk II (cố gắng đình chiến/giải pháp ngoại giao)

Các bên (Ukraina, đại diện vùng ly khai, Nga — với trung gian Pháp & Đức/OSCE) ký các văn bản nhằm ngừng bắn và lộ trình rút pháo hạng nặng; tuy nhiên thực hiện không đầy đủ, bạo lực tiếp diễn.
Nguồn: ECFR phân tích và bản thỏa thuận Minsk. ECFRWikipedia
Jul 2014: Vụ MH17 bị bắn rơi (ảnh hưởng quan hệ, gia tăng chỉ trích quốc tế với Nga)

Máy bay MH17 bị rơi trên miền đông Ukraina (tháng 7/2014), sau đó có nhiều điều tra quốc tế chỉ trích hành vi của các bên liên quan; sự kiện làm quan hệ Nga–Tây càng căng thẳng và dẫn đến các vòng trừng phạt.
(tham khảo sự kiện trong các bản tin 2014—tổng hợp). Wikipedia
25 Nov 2018: Sự cố eo biển Kerch — bắt giữ tàu Ukraine, áp đặt thiết quân luật cục bộ

Lực lượng Nga chặn, nổ súng và bắt giữ ba tàu hải quân Ukraina gần eo biển Kerch; Ukraina tuyên bố thiết quân luật ở một số vùng. Sự kiện này làm leo thang căng thẳng trên biển Azov/ Kerch.
Nguồn: Wikipedia/Reuters (tường thuật sự cố). WikipediaReuters
2019: Bầu cử Tổng thống Ukraina — Volodymyr Zelensky đắc cử (tác động chính sách đối nội/ngoại giao)

Zelensky (2019) lên nắm quyền, tuyên bố muốn hòa giải và đàm phán giải pháp cho Donbas, tham gia cơ chế “Normandy” với Pháp–Đức–Nga nhưng tiến triển hạn chế.
Nguồn: tổng hợp báo chí quốc tế (xem timeline Reuters). Reuters
2021 (cuối năm): Tập trung quân lớn dọc biên giới Ukraina — cảnh báo nguy cơ xâm lược

Từ cuối 2021, các nguồn tin quốc tế ghi nhận Nga điều động lực lượng quy mô lớn quanh Ukraina, khiến phương Tây và Kiev cảnh báo về nguy cơ tiến hành chiến dịch quân sự quy mô.
Nguồn: Reuters / các bản tin sự kiện trước 2022. Reuters
21–22 Feb 2022: Nga công nhận “Cộng hòa Nhân dân” Donetsk & Luhansk và triển khai “lực lượng gìn giữ hòa bình”

Tổng thống Nga ký sắc lệnh công nhận độc lập hai vùng ly khai ở Donbas; ngay sau đó ra lệnh đưa quân “hòa bình” vào vùng này — bước đi được coi là vi phạm chủ quyền Ukraina và là một tiền lệ pháp lý cho can thiệp.
Nguồn: Reuters (phóng sự sự kiện 15–22 Feb 2022). Reuters+1
24 Feb 2022: Nga mở chiến dịch quân sự toàn diện (xâm lược quy mô lớn) vào Ukraina

Nga bắt đầu chiến dịch tấn công vào nhiều hướng trên lãnh thổ Ukraina; sự kiện này là đỉnh điểm của khủng hoảng và làm thay đổi hoàn toàn quan hệ ngoại giao (cắt giảm quan hệ, trừng phạt sâu rộng, sự hỗ trợ quốc tế cho Ukraina tăng mạnh).
Nguồn: Reuters (bản tin 24 Feb 2022).