Bài thơ Phò giá về kinh của Trần Quang Khải ra đời trong hoàn cảnh đặc biệt, sau chiến thắng oanh liệt trước quân Nguyên – Mông ở thế kỉ XIII. Đây là giai đoạn đất nước Đại Việt đứng trước thử thách sống còn khi phải chống lại một đội quân hùng mạnh, từng chinh phục nhiều quốc gia rộng lớn. Tuy nhiên, nhờ tinh thần đoàn kết của toàn dân, sự lãnh đạo tài giỏi của triều đình nhà Trần và ý chí quyết chiến quyết thắng, dân tộc ta đã làm nên những chiến công vang dội như chiến thắng Hàm Tử, Chương Dương, Bạch Đằng. Trong khí thế khải hoàn đó, Trần Quang Khải sáng tác Phò giá về kinh, vừa để ghi lại niềm vui chiến thắng, vừa để khẳng định sức mạnh dân tộc.

Qua hoàn cảnh ra đời của tác phẩm, ta có thể thấy rõ hào khí thời Trần là tinh thần yêu nước nồng nàn, niềm tin sắt đá vào chính nghĩa và sức mạnh đoàn kết. Hào khí ấy được hun đúc từ ý thức trách nhiệm với non sông, từ khát vọng độc lập, tự do và từ sự tự hào về truyền thống chống ngoại xâm. Nó tạo nên một sức mạnh tinh thần to lớn, giúp quân dân Đại Việt chiến thắng kẻ thù mạnh hơn mình gấp bội. Hào khí Đông A không chỉ là biểu tượng của một thời đại hào hùng mà còn là niềm tự hào, là bài học về lòng yêu nước và ý chí kiên cường cho các thế hệ mai sau.

Hoàn cảnh ra đời bài Phò giá về kinh:

Bài thơ được Trần Quang Khải sáng tác sau chiến thắng quân Nguyên – Mông lần thứ hai (1285).
Khi ấy, quân dân nhà Trần vừa đại thắng, vua và triều đình trở về Thăng Long trong niềm vui rạng rỡ, khí thế hào hùng.
Hiểu biết về hào khí thời Trần qua tác phẩm:

Hào khí Đông A thể hiện trước hết ở tinh thần quyết chiến quyết thắng. Quân dân thời Trần coi việc đánh giặc, giữ nước là nghĩa vụ thiêng liêng, chiến đấu hết mình để bảo vệ non sông.
Đó là niềm tự hào lớn lao về chiến công, về sự đoàn kết dân tộc. Từ vua, tướng đến dân thường đều một lòng “sát thát”, làm nên những chiến thắng lừng lẫy.
Hào khí thời Trần còn thể hiện ở khát vọng hòa bình, thái bình thịnh trị. Sau chiến thắng, niềm vui không chỉ là thoát khỏi giặc ngoại xâm, mà còn là sự hồi sinh của đất nước, của cuộc sống yên vui.
Qua đó, ta thấy được tinh thần tự cường, khí phách hiên ngang và niềm tin bất diệt vào sức mạnh dân tộc – một vẻ đẹp rực rỡ trong truyền thống yêu nước Việt Nam.
👉 Nói ngắn gọn: Hào khí thời Trần là khí phách mạnh mẽ, tinh thần đoàn kết, niềm tin chiến thắng và khát vọng thái bình, tạo nên sức mạnh to lớn giúp dân tộc ta ba lần đánh bại quân Nguyên – Mông hùng mạnh.

Dựa trên hoàn cảnh ra đời bài phò giá về kinh (phò giá về kinh) và bối cảnh thời Trần, ta có thể rút ra một số hiểu biện về hào khí thời Trần như sau:

Bối cảnh lịch sử: Sau khi nhà Trần lên ngôi (đầu thế kỉ XIII), đất nước trải qua nhiều cuộc kháng chiến chống Nguyên-Mông. Hào khí thời Trần thường xuất phát từ tinh thần đoàn kết dân tộc, ý chí bảo vệ độc lập và toàn vẹn lãnh thổ trước bất cứ thế lực xâm lược nào.
Vai trò của nhân vật và sự hy sinh: Những bài phò giá về kinh nói lên sự tận tụy của vua tôi, triều đình và những người có trách nhiệm đối với sự an nguy của đất nước. Hào khí ở đây được thể hiện qua sự sẵn sàng hy sinh, phục vụ quần chúng và với mục tiêu bảo vệ ngai vàng, bảo vệ Đại Việt khỏi ngoại xâm.
Tinh thần kiên cường và trung thành: Thời Trần nổi lên hình tượng vua tôi đoàn kết, quân dân đồng lòng, sẵn sàng chiến đấu vì đại cục. Hào khí ở đây không chỉ là sức mạnh quân sự mà còn ở sự kiên định trước khó khăn, sự trung thành với sự nghiệp cả dân tộc.
Ý thức tự cường và tự tôn dân tộc: Bài phò giá về kinh có thể được xem như một văn bản thể hiện ý thức tự tôn dân tộc, khẳng định vị thế của đất nước trước nguy cơ bị xâm lược và sự phò tá của nhân dân đối với triều đình. Hào khí Trần được nuôi dưỡng từ niềm tin rằng nghĩa lớn Việt Nam vượt lên cá nhân.
Sự cân bằng giữa chiến trận và thiêng liêng: Hào khí thời Trần vừa biểu hiện ở các chiến công, vừa thể hiện ở tấm lòng trách nhiệm với vận mệnh đất nước và sự huy hoàng của hoàng gia, thể hiện qua hình ảnh phò giá, hộ quốc.
Ý nghĩa lâu dài: Hào khí thời Trần không chỉ tồn tại trong chiến trường mà còn in sâu trong truyền thống văn hóa—những bài ca, sử thi và các tác phẩm ghi lại sự kiên cường của dân tộc Việt Nam trong quá trình chống ngoại xâm, từ đó hình thành một chuẩn mực về ý thức bảo vệ tổ quốc và sự trung thành với sự nghiệp chung.
Nếu bạn có phần trích cụ thể của bài phò giá về kinh hoặc muốn mình phân tích theo một khía cạnh nhất định (ví dụ: hình tượng nhân vật, ngôn từ cổ điển, nhịp điệu, biện pháp tu từ, hay so sánh với các thời kỳ khác), mình có thể phân tích chi tiết hơn và rút ra các yếu tố “hào khí Trần” một cách cụ thể và có dẫn chứng.

Hào khí thời Trần, thể hiện rõ nét qua hoàn cảnh ra đời của bài "Phò giá về kinh", là một tinh thần mạnh mẽ, đầy tự hào và quyết tâm của dân tộc Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông xâm lược. Bài thơ này được sáng tác sau chiến thắng vẻ vang, khi vua Trần Thái Tông cùng đoàn quân trở về kinh đô.
Tinh thần yêu nước và đoàn kết:
Hào khí thời Trần được xây dựng trên nền tảng của lòng yêu nước sâu sắc và tinh thần đoàn kết toàn dân. Từ vua quan đến nhân dân, tất cả đều đồng lòng, chung sức chống giặc ngoại xâm.
Ý chí quyết chiến, quyết thắng:
Dù phải đối mặt với một đế chế hùng mạnh như Nguyên Mông, quân dân nhà Trần vẫn không hề nao núng, mà luôn giữ vững ý chí quyết chiến, quyết thắng, thể hiện qua những chiến công lẫy lừng như ba lần đánh bại quân Nguyên Mông.
Niềm tự hào dân tộc:
Sau những chiến thắng vang dội, niềm tự hào dân tộc dâng cao, thể hiện qua sự hân hoan, phấn khởi khi đất nước được giải phóng, kinh đô được phục hồi.
Sự lãnh đạo tài tình của các vị vua Trần và tướng lĩnh:
Hào khí thời Trần không thể tách rời khỏi tài năng lãnh đạo của các vị vua Trần và các danh tướng như Trần Hưng Đạo, Trần Quang Khải, Trần Quốc Toản... Họ là những người đã truyền lửa, khơi dậy tinh thần chiến đấu và dẫn dắt quân dân giành thắng lợi.
Tinh thần thượng võ và nhân đạo:
Bên cạnh sự dũng mãnh trong chiến đấu, hào khí thời Trần còn thể hiện qua tinh thần thượng võ và lòng nhân đạo, thể hiện qua cách đối xử với tù binh, thể hiện sự cao thượng của một dân tộc anh hùng.