A. Phương pháp & Ví dụ

Lý thuyết và Phương pháp giải

- Quy tắc 1 : Số oxi hóa của các nguyên tố trong đơn chất bằng 0.

Ví dụ : Số oxi hóa của các nguyên tố Na, Fe, H, O, Cl trong đơn chất tương ứng Na, Fe, H₂, O₂, Cl₂ đều bằng 0.

- Quy tắc 2 : Trong hầu hết các hợp chất :

Số oxi hóa của H là +1 (trừ các hợp chất của H với kim loại như NaH, CaH₂, thì H có số oxi hóa –1).

Số oxi hóa của O là –2 (trừ một số trường hợp như H₂O₂, F₂O, oxi có số oxi hóa lần lượt là : –1, +2).

- Quy tắc 3 : Trong một phân tử, tổng đại số số oxi hóa của các nguyên tố bằng 0. Theo quy tắc này, ta có thể tìm được số oxi hóa của một nguyên tố nào đó trong phân tử nếu biết số oxi hóa của các nguyên tố còn lại.

- Quy tắc 4 : Trong ion đơn nguyên tử, số oxi hóa của nguyên tử bằng điện tích của ion đó. Trong ion đa nguyên tử, tổng đại số số oxi hóa của các nguyên tử trong ion đó bằng điện tích của nó.

Ví dụ : Số oxi hóa của Na, Zn, S và Cl trong các ion Na⁺, Zn²⁺, S^2-, Cl^- lần lượt là : +1, +2, –2, –1.

Tổng đại số số oxi hóa của các nguyên tố trong các ion SO₄^2-, MnO₄^-, NH₄⁺ lần lượt là : –2, –1, +1.

Chú ý: Để biểu diễn số oxi hóa thì viết dấu trước, số sau, còn để biểu diễn điện tích của ion thì viết số trước, dấu sau.

Nếu điện tích là 1+ (hoặc 1–) có thể viết đơn giản là + (hoặc -) thì đối với số oxi hóa phải viết đầy đủ cả dấu và chữ (+1 hoặc –1).

Trong hợp chất, kim loại kiềm, kiềm thổ, nhôm luôn có số oxi hóa lần lượt là : +1, +2, +3.

Ví dụ minh họa

Ví dụ 1: Tìm số oxi hóa của Mn trong ion MnO₄^- ?

Hướng dẫn:

Gọi số oxi hóa của Mn là x, ta có :

       1.x + 4.( –2) = –1 → x = +7

Vậy số oxi hóa của Mn là +7.

Ví dụ 2. Xác định số oxi hóa của các ion sau: Na⁺, Cu²⁺, Fe²⁺, Fe³⁺, Al³⁺.

Hướng dẫn:

*Lưu ý: Trong ion đơn nguyên tử, số oxi hóa của nguyên tử bằng điện tích của ion đó.

Ví dụ 3: Tìm số oxi hóa của S trong phân tử H₂SO₄ ?

Hướng dẫn:

Gọi số oxi hóa của S trong H₂SO₄ là x, ta có :

      2.(+1) + 1.x + 4.(–2) = 0 → x = +6

Vậy số oxi hóa của S là +6.

B. Bài tập trắc nghiệm

• Câu 1. Cho các chất: H₂S, S, H₂SO₃, H₂SO₄, SO₂, SO₃. Xác định số oxi hóa của S trong các chất trên

  A. -2, 0, +4, +6, +4, +6

  B. -2, 0, +4, +6, +2, +3

  C. -2, 0, +3, +4, +4, +6

  D. +2, 1, +4, +6, +4, -3

Câu 2. Số oxi hóa của Cl trong các hợp chất sau lần lượt là: HCl, HClO, NaClO₃, HClO₄

A. -1, 0, +5, +7        B. -1, +1, +5, +7

C. +1, +3, +1 , +5        D. +1, -1, +3, +5

Câu 3. Xác định số oxi hóa của crom trong các hợp chất sau: Cr₂O₃, K₂CrO₄, Cr₂(SO₄)₃ , K₂Cr₂O₇

A. +3, +6, + 3; +6        B. +1, +3, +1 , +5

C. +3, +7, + 4; +6        D. +3, +4, +2; +7

Câu 4. Cho biết thứ tự giảm dần số oxi hóa của các ion sau: MnO₄^-, SO₄^2-, NH₄⁺, ClO₃^-.

A. MnO₄^-, SO₄^2-, NH₄⁺, ClO₃^-

B. MnO₄^-, NH₄⁺, ClO₃^- SO₄^2-.

C. NH₄⁺, ClO₃^-, MnO₄^-, SO₄^2-.

D. NH₄⁺, ClO₃^- , SO₄^2-, MnO₄^-.

Câu 5. Cho các hợp chất : NH , NO₂, N₂O, NO , N₂

Thứ tự giảm dần số oxi hóa của N là :

A. N₂ > NO > NO₂ > N₂O > NH .

B. NO > N₂O > NO₂ > N₂ > NH .

C. NO > NO₂ > N₂O > N₂ > NH .

D. NO > NO₂ > NH > N₂ > N₂O.