Bài 20: Ứng dụng công nghệ vi sinh sản xuất chế phẩm bảo vệ thực vật

A. Lý thuyết, Nội dung bài học

Một trong những ứng dụng của công nghệ vi sinh là khai thác, sử dụng các vi sinh gây bệnh cho sâu, bệnh hại cây trồng để sản xuất ra các chế phẩm sinh học bảo vệ cây trồng. Các chế phẩm này ngày càng được ưa chuộng vì chúng không gây độc cho con người và không làm ô nhiễm môi trường.

I - CHẾ PHẨM VI KHUẨN TRỪ SÂU

Vi khuẩn sản xuất chế phẩm trừ sâu là những vi khuẩn có tinh thể protein độc ở giai đoạn bào tử, rất độc với một số sâu bọ nhưng không độc nhiều loài khác.

Tinh thể protein độc có hình quả trám hoặc lập phương. Sau khi nuốt phải bào tử có tinh thể protein độc, cơ thể sâu bọ bị tê liệt và bị chết sau 2 – 4 ngày.

Loài vi khuẩn quan tâm nghiên cứu nhất là Baccillus thuringiensis, từ loại vi khuẩn này người ta sản xuất ra thuốc trừ sâu Bt. Quy trình sản xuất như sau:

II - CHẾ PHẨM VI RÚT TRỪ SÂU

Hiện nay người ta đã phát hiện hơn 250 bệnh virus ở 200 loài sâu bọ. Ở giai đoạn sâu non, sâu dễ bị nhiễm virus nhất.

Khi mắc bệnh vi rút, cơ thể sâu bọ mềm nhũn do mô tan rã, màu sắc và độ căng cơ thể biến đổi.

Để sản xuất ra chế phẩm vi rút trừ sâu, người ta gây nhiễm virus nhân đa diện (NPV) trên sâu non (vật chủ). Nghiền nát sâu non đã bị nhiễm virus và pha với nước theo tỉ lệ nhất định. Lọc lấy nước ta thu được dịch virus. Từ dịch này sản xuất ra chế phẩm thuốc trừ sâu N.P.V

Quy trình công nghệ sản xuất chế phẩm virus trừ sâu

Chế phẩm N.P.V dùng để trừ sâu róm thông, sâu đo, sâu xanh hại bông, đay, thuốc lá, …

III - CHẾ PHẨM NẤM TRỪ SÂU

Có rất nhiều nhóm nấm gây bệnh cho sâu. Trong số này có hai nhóm: nấm túi và nấm phân trắng được ứng dụng rộng rãi trong phòng trừ dịch hại cây trồng.

Nấm túi ký sinh trên nhiều loại sâu bọ và rệp khác nhau Sau khi bị nhiễm nấm, cơ thể sâu bị trương lên. Nấm càng phát triển thì các hệ cơ quan của sâu bọ càng bị ép vào thành cơ thể. Sâu bọ yếu dần rồi chết.

Nấm phấn trắng có khả năng gây bệnh cho khoảng 200 loài sâu bọ

Khi bị nhiễm bệnh, cơ thể sâu bị cứng lại và trắng ra như bị rắc bột, chết vài ngày sau nhiễm bệnh

Từ nấm phấn trắng, người ta sản xuất chế phẩm nấm Beauveria bassiana trừ sâu hại cây trồng: sâu róm thông, sâu đục thân ngô, rầy nâu hại lúa, bọ cánh cứng khoai tây, …

B. Bài tập trắc nghiệm

Câu 1:Chế phẩm virut được sản xuất trên cơ thể:

A. Sâu trưởng thành

B. Sâu non

C. Nấm phấn trắng

D. Côn trùng

Câu 2: Sâu bị nhiễm chế phẩm Bt, thì cơ thể sẽ:

A. Trương phồng lên, nứt ra bộc lộ lớp bụi trắng như bi rắc bột

B. Bị tê liệt, không ăn uống rồi chết

C. Cứng lại và trắng ra như bị rắc bột rồi chết

D. Mềm nhũn rồi chết

Câu 3:Quy trình nào sau đây để sản xuất chế phẩm Bt theo công nghệ lên men hiếu khí?

A. Chuẩn bị môi trường – Khử trùng sâu – Cấy giống sản xuất– Ủ và theo dỏi quá trình lên men – Thu hoạch và tạo dạng chế phẩm

C. Chuẩn bị môi trường – Khử trùng môi trường – Cấy giống sản xuất– Ủ và theo dỏi quá trình lên men – Thu hoạch và tạo dạng chế phẩm

D. Chuẩn bị môi trường – Cấy giống sản xuất– Ủ và theo dỏi quá trình lên men – Thu hoạch và tạo dạng chế phẩm

Đáp án: C. Chuẩn bị môi trường – Khử trùng môi trường – Cấy giống sản xuất– Ủ và theo dỏi quá trình lên men – Thu hoạch và tạo dạng chế phẩm

Câu 4:Quy trình nào sau đây để sản xuất chế phẩm vi rút trừ sâu?

A. Nuôi sâu hàng loạt – Nhiễm bệnh vi rút cho sâu - Sấy khô - Kiểm tra chất lượng - Pha chế chế phẩm - Đóng gói

B. Nuôi sâu hàng loạt – Nhiễm bệnh vi rút cho sâu - Pha chế chế phẩm - Sấy khô - Kiểm tra chất lượng - Đóng gói

C. Nuôi sâu hàng loạt - Pha chế chế phẩm – Nhiễm bệnh vi rút cho sâu- sấy khô - Kiểm tra chất lượng - Đóng gói

D. Nuôi sâu hàng loạt – Nhiễm bệnh vi rút cho sâu - Pha chế chế phẩm - Kiểm tra chất lượng - Đóng gói

Câu 5: Nhóm nấm được ứng dụng rộng rãi trong phòng trừ sâu hại cây trồng là:

A. Nấm túi

B. Nấm sợi

C. Nấm men

D. Nấm đảm

Câu 6: Sau khi nuốt phải bào tử có tinh thể prôtêin độc sâu bọ sẽ bị tê liệt và chết sau:

A. 1 ngày

B. 1 tuần

C. Khoảng 5-6 ngày

D. 2-4 ngày

Câu 7: Thế nào là chế phẩm vi khuẩn trừ sâu?

A. Dùng vi khuẩn gây nhiễm lên sâu để sản xuất thuốc trừ sâu

B. Là chế phẩm chứa các vi khuẩn gây bệnh cho sâu

C. Là chế phẩm chứa các vi khuẩn gây độc cho sâu

D. Nuôi sâu hàng loạt để cấy vi khuẩn

Câu 8: Chế phẩm Bt là gì?

A. Chế phẩm thảo mộc trừ sâu

B. Chế phẩm nấm trừ sâu

C. Chế phẩm vi khuẩn trừ sâu

D. Chế phẩm virus trừ sâu

Câu 9:Sâu bị nhiễm chế phẩm trừ sâu nào thì cơ thể sâu bị mềm nhũn rồi chết?

A. Chế phẩm nấm trừ sâu

B. Chế phẩm virus trừ sâu

C. Chế phẩm vi khuẩn trừ sâu

D. Tất cả các chế phẩm trên

Câu 10: Sâu bị nhiễm chế phẩm nấm phấn trắng thì cơ thể sẽ:

A. Mềm nhũn rồi chết

B. Trương phồng lên, nứt ra bộc lộ lớp bụi trắng như bị rắc bột

C. Bị tê liệt, không ăn uống rồi chết

D. Cứng lại và trắng ra như bị rắc bột rồi chết