Bài 15: Sự phát triển kinh tế và văn hóa thời Trần

I – SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ

1.1. Tình hình kinh tế sau chiến tranh

a. Nông nghiệp:

- Khuyến khích sản xuất, khai hoang, lập làng xóm mới, mở rộng diện tích canh tác.

- Chú trọng thủy lợi, củng cố đê điều.

- Vương hầu, quý tộc Trần tiếp tục chiêu tập dân khai hoang, lập đồn điền.

- Ban thưởng ruộng đất cho người có công.

- Ruộng đất công làng xã chiếm ưu thế, nông dân dduowvj chia ruộng đất cày cấy và đóng thuế cho nhà nước.

→ Nông nghiệp được phục hồi phát triển nhanh chóng.

b. Thủ công nghiệp:

- Thủ công nghiệp nhà nước được mở rộng, phát triển nhiều nghề khác nhau: làm gốm tráng men, dệt vải lụa, đóng tàu, chế tạo vũ khí...

- Thủ công nghiệp trong nhân dân rất phổ biến và phát triển nổi bật là làm gốm, rèn sắt, đúc đồng, làm giấy, khắc bản in, khai khoáng,...

- Nhiều làng nghề, phường nghề thủ công được xây dựng.

- Các mặt hàng thủ công ngày càng chất lượng, trình độ kĩ thuật được nâng cao.

c. Thương nghiệp.

- Chợ hình thành ở khắp nơi, buôn bán tấp nập, sầm uất.

- Mở rộng trao đổi, buôn bán với nước ngoài, nhiều trung tân buôn bán nổi tiếng: Thăng Long, Vân Đồn.

1.2. Tình hình xã hội sau chiến tranh.

- Xã hội phân hoá sâu sắc

   + Tầng lớp thống trị:

   + Tầng lớp bị trị:

II – SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA

1.1. Đời sống văn hoá

- Tín ngưỡng cổ truyền phổ biến trong nhân dân và phát triển hơn trước: thờ tổ tiên, thờ anh hùng dân tộc, người có công.

- Tôn giáo: Đạo phật, nho giáo phát triển mạnh.

- Tập quán: Nhân dân đi chân đất, quần đen, áo tứ thân, cạo trọc đầu.

- Hình thức sinh hoạt văn hóa dân gian phát triển như: ca hát, nhảy múa, chèo tuồng múa rối, đấu vật, đua thuyền

1.2. Văn học.

- Văn học gồm chữ Hán và chữ Nôm.

   + Văn học chữ Hán: phát triển mạnh mẽ, chứa đựng sâu sắc lòng yêu nước, tự hào dân tộc.

   + Văn học chữ Nôm: bước đầu phát triển, xuất hiện một số nhà thơ nổi tiếng: Nguyễn Thuyên, Nguyễn Sỹ Cố, Hồ Quý Ly.

1.3. Giáo dục và khoa học, kĩ thuật.

- Giáo dục:

   + Mở trường học nhiều nơi.

   + Tổ chức thi thường xuyên.

- Sử học:

   + Lập cơ quan “Quốc sử viện” chuyên viết sử.

   + Năm 1272, “Đại Việt sử kí” 30 quyển của Lê Văn Hưu được biên soạn.

- Quân sự: Binh thư yếu lược của Trần Hưng Đạo đánh dấu bước phát triển về lý luật quân sự của Đại Việt.

- Y học, thiên văn học có nhiều thành tựu quang trọng.

- Kĩ thuật: Thế kỉ XIV, Hồ Nguyên Trừng chế tạo ra súng thần cơ và đóng các loại thuyền lớn.

1.4. Nghệ thuật, kiến trúc và điêu khắc.

- Kiến trúc:

   + Nhiều công tình có giá trị ra đời: tháp phổ Minh, chùa thành Tây Đô.

   + Một số công trình được tu sửa lại có quy mô hơn như Hoàng thành Thăng Long, tháp Bình Sơn,..

- Điêu khắc:

   + Điêu khắc tượng đá phát triển.

   + Nghệ thuật chạm khắc rồng độc đáo.

III. BÀI TẬP

Câu 1: Trong xã hội thời Trần tầng lớp thấp kém nhất là:

   A. Nông dân.

   B. Thợ thủ công.

   C. Nô tì, nông nô.

   D. Thương nhân.

Câu 2: Tình hình Nho giáo thời Lý như thế nào?

   A. Nho giáo không phát triển.

   B. Nho giáo trở thành quốc giáo.

   C. Nho giáo phát triển.

   D. Nho giáo bị hạn chế.

Câu 3: Tình hình Phật giáo dưới thời Trần như thế nào?

   A. Vẫn phát triển nhưng không bằng thời Lý.

   B. Thời Trần Phật giáo trở thành quốc giáo.

   C. Phật giáo suy yếu nhanh chóng.

   D. Nhà Trần cấm truyền bá đạo Phật.

Câu 4: Tình hình văn học chữ Hán và văn học chữ Nôm dưới thời Trần như thế nào?

   A. Văn học chữ Hán suy tàn, văn học chữ Nôm phát triển mạnh mẽ.

   B. Cả văn học chữ Hán và văn học dân gian đều phát triển mạnh mẽ.

   C. Cả văn học chữ Hán và văn học dân gian đều không phát triển.

   D. Văn học chữ Hán phát triển mạnh mẽ, văn học chữ Nôm bước đầu phát triển.

Câu 5: Thầy giáo nổi tiếng nhất dưới thời Trần là:

   A. Nguyễn Bỉnh Khiêm

   B. Chu Văn An

   C. Nguyễn Đình Chiểu

   D. Lê Quý Đôn

Câu 6: Thái ấp là:

   A. Ruộng đất của nông dân tự do.

   B. Ruộng đất của địa chủ.

   C. Phần đất đai vua ban cho quý tộc, vương hầu.

   D. Ruộng đất do vương hầu, quý tộc chiêu tập dân nghèo khai hoang.

Câu 7: Văn hóa, giáo dục, khoa học, nghệ thuật thời Trần phát triển hơn thời Lý vì:

   A. Nhà Trần được kế thừa các thành tựu văn hóa của các nước ĐNA.

   B. Nhà Trần được kế thừa các thành tựu văn hóa của các nước châu Á.

   C. Nhân dân phấn khởi, nhà nước quan tâm phát triển kinh tế, xã hội ổn định.

   D. Nhà Trần được kế thừa các thành tựu văn hóa của các nước trên thế giới.

Câu 8: Nguyên nhân quan trọng nhất làm cho nghiệp thời Trần phát triển mạnh sau chiến thắng chống xâm lược Mông Nguyên là:

   A. quý tộc nhà Trần tăng cường chiêu tập dân nghèo khai hoang, lập điền trang.

   B. đất nước hòa bình.

   C. nhà nước có chính sách khuyến khích sản xuất, mở rộng diện tích trồng trọt.

   D. nhân dân phấn khởi sau chiến thắng ngoại xâm.

Câu 9: Tầng lớp bị trị đông đảo nhất trong xã hội thời Trần là:

   A. nô tì.

   B. thợ thủ công.

   C. nông dân cày ruộng đất công của làng xã.

   D. nông dân tự do.

Câu 10 : Biểu hiện chứng tỏ Nho giáo ngày càng phát triển ở thời Trần là:

   A. các nhà nho được phụ trách công việc ngoại giao.

   B. các nhà nho được nhiều bổng lộc.

   C. các nhà nho được bổ nhiệm những chức vụ quan trọng trong bộ máy nhà nước.

   D. các nhà nho được tham dự các buổi thiết triều.