Bài 19: Dòng điện, Nguồn điện

I. TÓM TẮT LÍ THUYẾT

1. Dòng điện

    - Dòng điện là dòng các điện tích dịch chuyển có hướng

    - Các dụng cụ điện khi có dòng điện chạy qua chúng mới có thể hoạt động.

    Ví dụ: Bóng đèn điện khi cắm điện vào, dòng điện chạy qua đèn làm bóng đèn sáng lên.

2. Nguồn điện

    - Nguồn điện là thiết bị cung cấp dòng điện lâu dài cho các dụng cụ điện để các dụng cụ đó hoạt động bình thường.

    Ví dụ: Pin, acquy, máy phát điện...

    - Mỗi nguồn điện đều có hai cực: Cực dương (+) và cực âm (-).

    - Dòng điện chạy trong mạch kín bao gồm các thiết bị điện được nối liền với hai cực của nguồn điện bằng dây điện.

    Ví dụ: Hình vẽ bên là một mạch điện kín gồm:

        + Nguồn điện: Pin có cực A (-), cực B (+)

        + Bóng đèn: Vật tiêu thụ điện.

        + Dây nối: Dây đồng

II. PHƯƠNG PHÁP GIẢI

    1. Khi giải bài tập cần lưu ý: Dòng điện là dòng các điện tích dịch chuyển chưa đủ mà phải có hướng. Như vậy, khi các điện tích (hạt mang điện) chuyển động có hướng thì mới có dòng điện.

    2. Mạch điện kín là mạch điện gồm nguồn điện, thiết bị dùng điện... và dây dẫn được nối với nhau tạo thành mạch kín.

    Như vậy các thiết bị dùng điện chỉ có thể hoạt động khi mạch điện là kín tức là khi mạch điện có dòng điện chạy qua.

III. BÀI TẬP

Câu 1: Dòng điện:

1. Là dòng chất lỏng dịch chuyển có hướng.
2. Là dòng các nguyên tử dịch chuyển có hướng.
3. Là dòng các hạt nhân trong các chất dịch chuyển có hướng.
4. Là dòng các điện tích dịch chuyển có hướng.

Lời giải:

Dòng điện là dòng các điện tích dịch chuyển có hướng

Đáp án cần chọn là: D

Câu 2: Chọn câu đúng nhất:

1. Dòng điện là dòng chất lỏng dịch chuyển có hướng.
2. Dòng điện là dòng các nguyên tử dịch chuyển có hướng.
3. Dòng điện là dòng các hạt nhân trong các chất dịch chuyển có hướng.
4. Dòng điện là dòng các điện tích dịch chuyển có hướng.

Lời giải:

Dòng điện là dòng các điện tích dịch chuyển có hướng

Đáp án cần chọn là: D

Câu 3: Dòng điện là các ………….. dịch chuyển có hướng.

1. Notron
2. Ion âm
3. Điện tích
4. Cả A, B, C đều đúng

Lời giải:

Dòng điện là dòng các điện tích dịch chuyển có hướng

A - sai vì notron không mang điện

B - sai vì chưa đủ

C - đúng

D - sai vì A, B sai

Đáp án cần chọn là: C

Câu 4: Nguồn điện là:

1. Thiết bị cung cấp dòng điện trong thời gian ngắn
2. Thiết bị cung cấp dòng điện lâu dài cho các dụng cụ dùng điện có thể hoạt động
3. Thiết bị cung cấp hiệu điện thế cho các dụng cụ
4. Cả A, B và C đều sai

Lời giải:

Nguồn điện là thiết bị cung cấp dòng điện lâu dài cho các dụng cụ dùng điện có thể hoạt động.

Đáp án cần chọn là: B

Câu 5: Chọn câu đúng:

1. Các nguồn điện thường dùng như pin, ác-quy, ...
2. Nguồn điện có khả năng duy trì hoạt động của các dụng cụ điện
3. Mỗi nguồn điện đều có 2 cực
4. Cả ba câu đều đúng

Lời giải:

Nguồn điện là thiết bị cung cấp dòng điện lâu dài cho các dụng cụ dùng điện có thể hoạt động.

Đáp án cần chọn là: D

Câu 6: Đang có dòng điện chạy trong vật nào dưới đây ?

1. Một mảnh nilông đã được cọ xát.
2. Chiếc pin tròn được đặt tách riêng trên bàn.
3. Đồng hồ dùng pin đang chạy.
4. Đường dây điện trong gia đình khi không sử dụng bất cứ một thiết bị điện nào.

Lời giải:

Đồng hồ dùng pin đang chạy có dòng điện chạy trong vật

A, B, D – không có dòng điện chạy trong vật

Đáp án cần chọn là: C

Câu 7: Trong các thiết bị sau đây, hãy cho biết thiết bị nào chỉ có thể hoạt động được khi có dòng điện chạy qua?

1. Tivi
2. Bếp ga
3. Xe đạp
4. Quạt giấy

Lời giải:

Tivi chỉ có thể hoạt động khi có dòng điện chạy qua

Đáp án cần chọn là: A

Câu 8: Trong các thiết bị sau đây, hãy cho biết thiết bị nào chỉ có thể hoạt động được khi có dòng điện chạy qua?

1. Nồi cơm điện
2. Bếp ga
3. Ô tô
4. Ghế sô pha

Lời giải:

Nồi cơm điện chỉ có thể hoạt động khi có dòng điện chạy qua

Đáp án cần chọn là: A

Câu 9: Trong các trường hợp sau đây, dòng điện đang chạy trong những vật nào ?

1. Một đũa thuỷ tinh đã được cọ xát vào lụa.
2. Một quạt máy đang chạy.
3. Một viên pin nhỏ đặt trên bàn.
4. Bóng đèn bút thử điện đặt trên bàn.

Lời giải:

Trường hợp dòng điện đang chạy trong vật là: một quạt máy đang chạy

Đáp án cần chọn là: B

Câu 10: Đang có dòng điện chạy trong vật nào dưới đây?

1. Một mảnh nilong đã được cọ xát
2. Chiếc pin tròn được đặt tách riêng trên bàn
3. Đồng hồ dùng pin đang chạy
4. Đường dây điện trong gia đình khi không sử dụng bất cứ thiết bị điện nào

Lời giải:

Trường hợp dòng điện đang chạy trong vật là: Đồng hồ dùng pin đang chạy

Đáp án cần chọn là: C

Câu 11: Trong các thiết bị sau đây, thiết bị nào có dùng nguồn điện là pin ?

1. Xe gắn máy.
2. Đài Rađiô
3. Đèn điện để bàn.
4. Điện thoại để bàn

Lời giải:

A – chạy bằng động cơ

B – hoạt động nhờ nguồn điện là pin

C, D – hoạt động nhờ nguồn điện từ dây dẫn điện

Đáp án cần chọn là: B

Câu 12: Những đồ dùng nào sau đây sử dụng nguồn điện là pin:

1. Đồng hồ treo tường
2. Ô tô
3. Nồi cơm điện
4. Quạt trần

Lời giải:

A – hoạt động nhờ nguồn điền là pin

B – chạy bằng động cơ

C, D – hoạt động nhờ nguồn điện từ dây dẫn điện

Đáp án cần chọn là: A

Câu 13: Chọn phát biểu sai. 

Một bóng đèn đang sáng, quạt điện đang chạy chứng tỏ:

1. Dòng điện chạy qua chúng
2. Các điện tích chạy qua dây dẫn
3. Các hạt mang điện đang chuyển dời trong dây dẫn
4. Bóng đèn và quạt đang bị nhiễm điện

Lời giải:

Ta có: Dòng điện là dòng các điện tích dịch chuyển có hướng

Ta suy ra:

A, B, C – đúng

D – sai

Đáp án cần chọn là: D

Câu 14: Chọn phát biểu sai. 

Một bàn ủi điện đang sử dụng, nồi cơm đang chạy chứng tỏ:

1. Dòng điện chạy qua chúng
2. Các điện tích chạy qua dây dẫn
3. Các hạt mang điện đang chuyển dời trong dây dẫn
4. Bàn ủi điện và nồi cơm điện đang bị nhiễm điện

Lời giải:

Ta có: Dòng điện là dòng các điện tích dịch chuyển có hướng

Ta suy ra:

A, B, C – đúng

D – sai

Đáp án cần chọn là: D

Câu 15: Loại hạt nào dưới đây khi chuyển động có hướng thì không tạo thành dòng điện?

1. Các hạt mang điện tích dương
2. Các hạt nhân của nguyên tử
3. Các nguyên tử
4. Các hạt mang điện tích âm

Lời giải:

Ta có: Dòng điện là dòng các điện tích dịch chuyển có hướng

A, B, D – khi chuyển động có hướng thì tạo ra dòng điện

C – khi chuyển động có hướng không tạo ra dòng điện vì nguyên tử trung hòa về điện

Đáp án cần chọn là: C

Câu 16: Loại hạt nào dưới đây khi chuyển động có hướng thì tạo thành dòng điện?

1. Các hạt mang điện tích dương
2. Các các notron
3. Các nguyên tử
4. Tất cả đều đúng

Lời giải:

Ta có: Dòng điện là dòng các điện tích dịch chuyển có hướng

Các hạt mang điện tích dương khi chuyển động có hướng thì tạo ra dòng điện

Các các notron khi chuyển động có hướng không tạo ra dòng điện vì notron không mang điện

Các nguyên tử khi chuyển động có hướng không tạo ra dòng điện vì nguyên tử trung hòa về điện

Đáp án cần chọn là: A

Câu 17: Không có dòng điện chạy qua vật nào dưới đây?

1. Quạt điện đang chạy liên tục
2. Bóng đèn điện đang phát sáng
3. Thước nhựa đang bị nhiễm điện
4. Radio đang nói

Lời giải:

A, B, D – có dòng điện chạy qua

C – không có dòng điện chạy qua

Đáp án cần chọn là: C

Câu 18: Trong các trường hợp sau đây, dòng điện chạy trong những vật nào?

1. Một đũa thủy tinh đã được cọ xát vào lụa
2. Một quạt máy đang chạy
3. Một viên pin nhỏ đang đặt trên bàn
4. Bóng đèn của bút thử điện đang đặt trên bàn

Lời giải:

A, C, D – không có dòng điện chạy qua

B – có dòng điện chạy qua

Đáp án cần chọn là: B

Câu 19: Trong các vật sau đây, vật nào không có dòng điện chạy qua?

1. Máy ảnh dùng pin lúc đang chụp ảnh
2. Máy tính lúc màn hình đang sáng
3. Nồi cơm điện lúc đang nấu cơm
4. Đồng hồ chạy pin lúc kim của nó đang đứng yên

Lời giải:

A, B, C – có dòng điện chạy qua

D – không có dòng điện chạy qua vì kim đứng yên ⇒ đồng hồ không hoạt động

Đáp án cần chọn là: D

Câu 20: Trong các vật sau đây, vật nào không có dòng điện chạy qua?

1. Một quạt máy đang chạy
2. Một bàn là đang hoạt động
3. Nồi cơm điện lúc đang nấu cơm
4. Một viên pin nhỏ đang đặt trên bàn

Lời giải:

A, B, C – có dòng điện chạy qua

D – không có dòng điện chạy qua

Đáp án cần chọn là: D

Câu 21: Dụng cụ nào sau đây không phải là nguồn điện?

1. Pin
2. Bóng đèn điện đang sáng
3. Sạc dự phòng
4. Acquy

Lời giải:

• Bóng đèn không phải là nguồn điện mà là dụng cụ tiêu thụ điện
• Pin, sạc dự phòng, acquy là nguồn điện

Đáp án cần chọn là: B

Câu 22: Các thiết bị nào sau đây không phải là nguồn điện?

1. Pin
2. Ác-quy
3. Đi – na – mô xe đạp
4. Quạt điện

Lời giải:

• Quạt điện không phải là nguồn điện mà là dụng cụ tiêu thụ điện
• Pin, acquy, đi-na-mô xe đạp là nguồn điện

Đáp án cần chọn là: D

Câu 23: Thiết bị nào sau đây là nguồn điện:

1. Quạt máy
2. Acquy
3. Bếp lửa
4. Đèn pin

Lời giải:

Trong các thiết bị trên, acquy là nguồn điện

Đáp án cần chọn là: B

Câu 24: Tại sao có thể thắp sáng bóng đèn được lắp ở nhiều xe đạp mà chỉ dùng có một dây điện nối giữa đinamô và bóng đèn?

1. Vì đinamô là một nguồn điện loại đặc biệt nên chỉ cần dùng một dây điện
2. Vì bóng đèn lắp cho xe đạp là loại đặc biệt nên chỉ cần dùng một dây điện
3. Vì còn có một dây điện ngầm bên trong khung xe đạp nối giữa đinamô và bóng đèn
4. Vì chính khung xe đạp có tác dụng như một dây điện nối giữa đinamô và bóng đèn

Lời giải:

Có thể thắp sáng bóng đèn được lắp ở nhiều xe đạp mà chỉ dùng có một dây điện nối giữa đinamô và bóng đèn vì chính khung xe đạp có tác dụng như một dây điện nối giữa đinamô và bóng đèn

Đáp án cần chọn là: D

Câu 25: Mỗi nguồn điện có:

1. Một cực
2. Hai cực là cực dương và cực âm
3. Ba cực là cực dương, cực âm và cực trung hòa
4. Không có cực

Lời giải:

Mỗi nguồn điện đều có hai cực: Cực dương (+) và cực âm (−)

Đáp án cần chọn là: B

Câu 26: Muốn có dòng điện chạy qua một bóng đèn pin thì phải làm theo cách được vẽ trong hình nào dưới đây?

1. Hình A
2. Hình B
3. Hình C
4. Hình D

Lời giải:

Ta có: Dòng điện chạy trong mạch điện kín bao gồm các thiết bị điện được nối liền với hai cực của nguồn điện bằng dây điện.

Trong các hình trên, ta thấy:

A, B, D – bóng đèn chỉ được nối với một cực ⇒ không có dòng điện chạy qua

C – bóng đèn được nối với hai cực ⇒ có dòng điện chạy qua

Đáp án cần chọn là: C

Câu 27: Chọn câu đúng trong các câu sau:

1. Trong chất dẫn điện luôn có dòng điện đi qua
2. Nguồn điện cung cấp dòng điện lâu dài để các dụng cụ điện có thể hoạt động
3. Dòng điện luôn là dòng các electron tự do chuyển động có hướng
4. Dòng điện trong kim loại có chiều cùng chiều chuyển động có hướng của các electron

Lời giải:

A, C – sai vì dòng điện luôn là dòng dịch chuyển có hướng của các hạt mang điện, trong chất điện có các hạt tải điện nhưng chúng chuyển động không theo hướng nhất định do vậy mà không sinh ra dòng điện.

B – đúng

D – sai vì chiều dòng điện được quy ước từ bản dương nguồn điện qua dây dẫn và đến bản âm nguồn, còn electron dịch chuyển chiều ngược lại

Đáp án cần chọn là: B