Bài 10: Nguồn âm 

I. TÓM TẮT LÍ THUYẾT

1. Nguồn âm là gì?

    Vật phát ra âm thanh gọi là nguồn âm

    - Những nguồn âm thường gặp:

        + Các nguồn âm tự nhiên: Tiếng sấm, tiếng thác nước, tiếng gió thổi...

        + Các nguồn âm nhân tạo: Tiếng đàn, tiếng động cơ, tiếng trống...

2. Đặc điểm chung của nguồn âm

    Khi phát ra âm thanh, các vật đều dao động

    - Dao động là gì?

    Dao động là sự rung động (chuyển động) qua lại vị trí cân bằng.

    - Thế nào là vị trí cân bằng?

    Vị trí cân bằng là vị trí lúc vật đứng yên.

    Ví dụ:

        + Khi chưa kéo dây thun (dây thun đứng yên) ta nói lúc đó dây thun đang ở vị trí cân bằng (không phát ra âm thanh).

        + Khi kéo dây thun rồi thả tay ra lúc đó dây thun rung động và phát ra âm thanh

    ⇒ Dây thun là nguồn âm 

II. PHƯƠNG PHÁP GIẢI

    Nhận biết các vật được gọi là nguồn âm

    Dựa vào định nghĩa và đặc điểm của nguồn âm để nhận biết một vật có phải nguồn âm hay không: Tất cả các vật dao động đều phát ra âm thanh. Mọi vật phát ra âm thanh đều được gọi là nguồn âm. Hay đã là nguồn âm thì vật đó đang dao động.

III. BÀI TẬP

Câu 1: Chọn phát biểu đầy đủ nhất. Nguồn âm là:

1. Các vật phát ra âm
2. Đàn piano
3. Tiếng người nói
4. Tiếng sóng biển

Lời giải:

Các vật phát ra âm gọi là nguồn âm

Đáp án cần chọn là: A

Câu 2: Chọn phát biểu đầy đủ nhất:

1. Nguồn âm là các vật phát ra âm
2. Nguồn âm là đàn piano
3. Nguồn âm là tiếng người nói
4. Nguồn âm là tiếng sóng biển

Lời giải:

Các vật phát ra âm gọi là nguồn âm.

Đáp án cần chọn là: A

Câu 3: Chọn câu đúng:

1. Những vật phát ra âm gọi là nguồn âm.
2. Những vật thu nhận âm gọi là nguồn âm.
3. Những vật phát xạ âm gọi là nguồn âm.
4. Tất cả đều sai.

Lời giải:

Các vật phát ra âm gọi là nguồn âm.

Đáp án cần chọn là: A

Câu 4: Khi phát ra âm:

1. Các vật đứng yên
2. Các vật dao động
3. Các vật đung đưa mạnh
4. Các vật không thay đổi so với bình thường

Lời giải:

Khi phát ra âm, các vật đều dao động

Đáp án cần chọn là: B

Câu 5: Vật phát ra âm khi nào?

1. Khi nén vật
2. Khi làm vật dao động
3. Khi uốn cong vật
4. Khi kéo căng vật

Lời giải:

Khi phát ra âm, các vật đều dao động

Đáp án cần chọn là: B

Câu 6: Âm thanh được tạo ra nhờ:

1. Nhiệt
2. Điện
3. Ánh sáng
4. Dao động

Lời giải:

Âm thanh được tạo ra nhờ dao động

Đáp án cần chọn là: D

Câu 7: Chọn câu đúng:

1. Âm thanh được tạo ra nhờ nhiệt
2. Âm thanh được tạo ra nhờ điện
3. Âm thanh được tạo ra nhờ ánh sáng
4. Âm thanh được tạo ra nhờ dao động

Lời giải:

Âm thanh được tạo ra nhờ dao động

Đáp án cần chọn là: D

Câu 8: Chuyển động như thế nào được gọi là dao động?

1. Chuyển động theo một đường tròn
2. Chuyển động lặp đi lặp lại quanh một điểm nào đó
3. Chuyển động của vật được ném lên cao
4. Chuyển động theo một đường cong

Lời giải:

Chuyển động lặp đi lặp lại quanh một điểm là dao động

Đáp án cần chọn là: B

Câu 9: Chuyển động như thế nào gọi là dao động?

1. Chuyển động theo đường tròn.
2. Chuyển động của một vật được ném theo phương ngang.
3. Chuyển động lặp đi lặp lại nhiều lần theo hai chiều quanh một vị trí.
4. Cả ba dạng chuyển động trên.

Lời giải:

Chuyển động lặp đi lặp lại quanh một điểm là dao động

Đáp án cần chọn là: C

Câu 10: Kéo căng sợi dây cao su. Dùng tay bật sợi dây cao su đó, ta nghe âm thanh. Nguồn âm đó là:

1. Sợi dây cao su
2. Bàn tay
3. Không khí
4. Tất cả các vật nêu trên

Lời giải:

Ta có:

• Nguồn âm là các vật phát ra âm
• Khi phát ra âm, các vật đều dao động

⇒ Kéo căng sợi dây cao su. Dùng tay bật sợi dây cao su đó, ta nghe âm thanh.

Ở đây, sợi dây cao su dao động qua lại quanh vị trí cân bằng ⇒ nguồn âm là sợi dây cao su

Đáp án cần chọn là: A

Câu 11: Khi thổi sáo ta nghe thấy âm thanh, nguồn âm đó là:

1. Cột khí xung quanh ống sáo
2. Ống sáo
3. Cột không khí trong ống sáo
4. Tất cả các đáp án trên

Lời giải:

Ta có:

• Nguồn âm là các vật phát ra âm
• Khi phát ra âm, các vật đều dao động

⇒ Khi thổi sáo, cột không khí trong ống sáo dao động qua lại quanh vị trí cân bằng, tạo ra âm thanh ⇒ nguồn âm là cột không khí trong ống sáo

Đáp án cần chọn là: C

Câu 12: Dùng búa gõ xuống mặt bàn, ta nghe âm thanh của mặt bàn. Khi đó:

1. Mặt bàn không phải là vật dao động vì ta thấy mặt bàn đứng yên
2. Mặt bàn là nguồn dao động vì mặt bàn dao động rất nhanh và ta không thấy được
3. Búa là nguồn dao động vì nhờ có búa mới tạo ra âm thanh
4. Tay là nguồn âm vì ta dùng búa gõ xuống bàn làm phát ra âm thanh

Lời giải:

Ta có:

• Nguồn âm là các vật phát ra âm
• Khi phát ra âm, các vật đều dao động

⇒ Khi dùng búa gõ xuống mặt bàn, ta nghe âm thanh của mặt bàn thì mặt bàn là nguồn dao động vì mặt bàn dao động rất nhanh và ta không thấy được

Đáp án cần chọn là: B

Câu 13: Dùng tay bóp vào con chút chít đồ chơi thấy có tiếng kêu. 

Khi đó:

1. Lưỡi gà của con chút chít không phải là vật dao động vì ta thấy nó đứng yên
2. Lưỡi gà của con chút chít vì nó dao động rất nhanh và ta không thấy được
3. Không khí ở bên trong con chút chít là nguồn dao động vì nhờ có nó mới tạo ra âm thanh
4. Tay là nguồn âm vì ta dùng tay bóp con chút chít làm phát ra âm thanh

Lời giải:

Ta có:

• Nguồn âm là các vật phát ra âm
• Khi phát ra âm, các vật đều dao động

⇒ Dùng tay bóp vào con chút chít đồ chơi thấy có tiếng kêu, bộ phận tạo ra dao động âm là lưỡi gà của con chút chít đồ chơi.

Đáp án cần chọn là: B

Câu 14: Những nhạc cụ nào sau đây phát ra âm thanh nhờ các cột không khí dao động trong nhạc cụ đó:

1. Sáo
2. Kèn hơi
3. Khèn
4. Các nhạc cụ trên

Lời giải:

Ta nhận thấy sáo, kèn hơi và khèn đều là nhạc cụ phát ra âm thanh nhờ các cột không khí dao dộng trong nhạc cụ đó.

Đáp án cần chọn là: D

Câu 15: Khi thổi sáo, …………phát ra âm

1. Cột khí dao động
2. Ống sáo dao động
3. Cột khí trong ống sáo dao động
4. Cả A, B đều đúng

Lời giải:

Khi thổi sáo, cột khí trong ống sáo dao động phát ra âm.

Đáp án cần chọn là: C

Câu 16: Trường hợp nào sau đây có thể phát ra âm thanh?

1. Một vật đang chuyển động thẳng đều
2. Một vật đang đứng yên
3. Một vật đang dao động
4. Một vật đang chuyển động trên đường tròn

Lời giải:

Ta có:

• Nguồn âm là các vật phát ra âm
• Khi phát ra âm, các vật đều dao động

⇒ Trường hợp có thể phát ra âm thanh là một vật đang dao động

Đáp án cần chọn là: C

Câu 17: Trường hợp nào sau đây là nguồn âm:

1. Mặt trống khi gõ
2. Dây đàn ghi ta khi được gảy
3. Âm thoa khi gõ mõ
4. Tất cả trường hợp trên là nguồn âm

Lời giải:

Ta có:

• Nguồn âm là các vật phát ra âm
• Khi phát ra âm, các vật đều dao động

⇒ Trường hợp mặt trống khi gõ, âm thoa khi gõ mõ, dây đàn ghi ta khi được gảy đều là nguồn âm.

Đáp án cần chọn là: D

Câu 18: Khi nghe đài, âm thanh phát ra từ đâu?

1. Từ chiếc loa có màng đang dao động
2. Từ phát thanh viên đọc ở đài phát thanh
3. Từ nút chỉnh âm thanh
4. Từ vỏ kim loại của chiếc đài

Lời giải:

Khi nghe đài, âm thanh phát ra từ chiếc loa có màng đang dao động

Đáp án cần chọn là: A

Câu 19: Khi gõ vào các ống trúc trên đàn Tơ-rưng, ta nghe thấy âm thanh phát ra, âm phát ra từ:

1. Thanh mõ
2. Các ống trúc
3. Lớp không khí xung quanh thanh mõ
4. Các thanh đỡ của đàn

Lời giải:

Khi gõ vào các ông trúc trên đàn Tơ-rưng, ta nghe thấy âm thanh phát ra, âm phát ra từ các ống trúc do cột không khí trong các ống trúc dao động quanh vị trí cân bằng.

Đáp án cần chọn là: B

Câu 20: Khi ta nghe đài thì:

1. Màng loa của đài bị nén
2. Màng loa của đài dao động
3. Màng loa của đài căng ra
4. Màng loa của đài bị bẹp

Lời giải:

Khi ta nghe đài thì màng loa của đài dao động

Đáp án cần chọn là: B

Câu 21: Khi đánh trống, tại sao người ta thường gõ dùi trống vào mặt trống một cách dứt khoát?

1. Để mặt trống có thể dao động ngay và tạo ra âm thanh
2. Để mặt trống không bị hỏng
3. Để mặt trống ít bị rung
4. Để mặt trống rung mạnh hơn

Lời giải:

Khi đánh trống, người ta thường gõ dùi trống vào mặt trống một cách dứt khoát để mặt trống có thể dao động ngay và tạo ra âm thanh

Đáp án cần chọn là: A

Câu 22: Chọn đáp án đúng:

1. Khi đánh trống, gõ dùi trống vào mặt trống một cách dứt khoát để mặt trống có thể dao động ngay và tạo ra âm thanh
2. Khi đánh trống, ta thường gõ dùi trống vào mặt trống một cách dứt khoát để mặt trống không bị hỏng
3. Khi đánh trống, ta thường gõ dùi trống vào mặt trống một cách dứt khoát để mặt trống ít bị rung
4. Khi đánh trống, ta thường gõ dùi trống vào mặt trống một cách dứt khoát để mặt trống ít rung mạnh hơn

Lời giải:

Khi đánh trống, người ta thường gõ dùi trống vào mặt trống một cách dứt khoát để mặt trống có thể dao động ngay và tạo ra âm thanh.

Đáp án cần chọn là: A

Câu 23: Khi bay một số côn trùng như ong, ruồi, muỗi, … tạo ra những tiếng vo ve là vì:

1. Chúng vừa bay vừa kêu
2. Chúng có bộ phận phát ra âm thanh đặc biệt
3. Hơi thở của chúng mạnh đến mức phát ra âm thanh
4. Những đôi cánh của chúng vẫy rất nhanh tạo ra dao động và phát ra âm thanh

Lời giải:

Khi bay một số côn trùng như ong, ruồi, muỗi, … tạo ra những tiếng vo ve là vì những đôi cánh của chúng vẫy rất nhanh tạo ra dao động và phát ra âm thanh

Đáp án cần chọn là: D

Câu 24: Khi đứng ở mặt hồ lăn tăn gợn sóng ta lại không nghe thấy âm thanh phát ra vì:

1. Mặt nước không dao động
2. Không khí bên trên mặt nước không dao động
3. Âm thanh phát ra nhỏ nên tai ta khó cảm nhận được
4. Mặt nước dao động nhưng không phát ra âm thanh nào

Lời giải:

Khi đứng ở mặt hồ lăn tăn gợn sóng ta lại không nghe thấy âm thanh phát ra vì mặt nước dao động tạo ra âm thanh nhưng lại rất nhỏ tai người không nghe được.

Đáp án cần chọn là: C

Câu 25: Sáo phát ra âm thanh khi thổi vào nó là vì:

1. Cột không khí trong sáo dao động và phát ra âm thanh
2. Thân sáo dao động và phát ra âm thanh
3. Cột không khí trong ống sao đứng yên tạo ra âm thanh
4. Thân sáo chuyển động và phát ra âm thanh

Lời giải:

Sáo phát ra âm thanh khi thổi vào nó là vì cột không khí trong sáo dao động và phát ra âm thanh

Đáp án cần chọn là: A

Câu 26: Để ý thấy, khi ta áp tai vào một vỏ ốc ta thường nghe thấy tiếng rì rào như sóng biển. Nguyên nhân nào khiến ta nghe được âm thanh đó?

1. Do dao động của vành tai
2. Do dao động của không khí bên trong vỏ ốc
3. Do dao động của lớp vỏ bên ngoài của con ốc
4. Cả ba nguyên nhân trên

Lời giải:

Ta nghe được âm thanh rì rào như sóng biển khi áp tai vào một vỏ ốc là do dao động củ không khí bên trong vỏ ốc.

Đáp án cần chọn là: B

Câu 27: Người ta chọn kim loại có tính đàn hồi tốt để làm âm thoa vì:

1. Làm cho âm thoa đẹp hơn
2. Làm cho âm thao cứng hơn
3. Làm cho âm thoa có thể dao động lâu hơn
4. Làm cho âm thoa ít dao động hơn

Lời giải:

Người ta chọn kim loại có tính đàn hồi tốt để làm âm thoa vì làm như vậy làm cho âm thoa có thể dao động lâu hơn

Đáp án cần chọn là: C

Câu 28: Chọn đáp án đúng:

1. Người ta chọn kim loại có tính đàn hồi tốt để làm âm thoa vì làm cho âm thoa đẹp hơn
2. Người ta chọn kim loại có tính đàn hồi tốt để làm âm thoa vì làm cho âm thao cứng hơn
3. Người ta chọn kim loại có tính đàn hồi tốt để làm âm thoa vì làm cho âm thoa có thể dao động lâu hơn
4. Người ta chọn kim loại có tính đàn hồi tốt để làm âm thoa vì làm cho âm thoa ít dao động hơn

Lời giải:

Người ta chọn kim loại có tính đàn hồi tốt để làm âm thoa vì làm như vậy làm cho âm thoa có thể dao động lâu hơn

Đáp án cần chọn là: C

Câu 29: Khi gõ vào chiếc âm thoa, âm thanh phát được ra khi nào?

1. Ngay khi gõ vào âm thoa
2. Khi âm thoa dao động
3. Khi âm thoa thôi không dao động
4. Không có âm thanh

Lời giải:

Khi gõ vào chiếc âm thoa, âm thanh phát ra được khi âm thoa dao động

Đáp án cần chọn là: B

Câu 30: Chọn đáp án chính xác nhất: Khi gõ vào chiếc trống ở sân trường, âm thanh phát được ra khi nào?

1. Ngay khi gõ vào trống
2. Khi mặt trống dao động
3. Khi mặt trống thôi không dao động
4. Không có âm thanh

Lời giải:

Khi gõ vào trống, âm thanh phát ra được khi mặt trống dao động

Đáp án cần chọn là: B

Câu 31: Âm thanh được phát ra trong trường hợp nào sau đây:

1. Chiếc sáo mà người nghệ sĩ đang thổi trên sân khấu
2. Chiếc âm thoa đặt trên bàn
3. Cái trống để trong sân trường
4. Cái còi trọng tài bóng đá đang đeo ở cổ

Lời giải:

Trong các trường hợp trên, âm thanh được phát ra trong trường hợp chiếc sáo mà người nghệ sĩ đang thổi trên sân khấu

Đáp án cần chọn là: A

Câu 32: Trường hợp nào sau đây được gọi là nguồn âm?

1. Nước suối chảy
2. Mặt trống khi được gõ
3. Chiếc sáo mà người nghệ sĩ đang thổi trên sân khấu
4. Tất cả các đáp án trên

Lời giải:

Âm thanh được phát ra trong tất cả các trường hợp trên

Đáp án cần chọn là: D

Câu 33: Khi trời mưa dông, ta thường nghe thấy tiếng sấm. Vậy vật nào đã dao động phát ra tiếng sấm?

1. Các đám mây va chạm vào nhau nên đã dao động phát ra tiếng sấm
2. Không khí xung quanh tia lửa điện đã bị dãn nở đột ngột khiến chúng dao động gây ra tiếng sấm
3. Các tia lửa điện khổng lồ dao động gây ra tiếng sấm
4. Cả ba lí do trên

Lời giải:

Khi trời mưa dông, ta thường nghe thấy tiếng sấm vì: Không khí xung quanh tia lửa điện đã bị dãn nở đột ngột khiến chúng dao động gây ra tiếng sấm

Đáp án cần chọn là: B

Câu 34: Hộp đàn trong các đàn ghita, violong, … có tác dụng gì là chủ yếu?

1. Để tạo kiểu dáng cho đàn
2. Để khuếch đại âm do dây đàn phát ra
3. Để người nhạc sĩ có chỗ tì khi đánh đàn
4. Để người nhạc sĩ có thể vỗ vào hộp khi cần thiết

Lời giải:

Hộp đàn trong các đàn ghita, violong, … có tác dụng để khuếch đại âm do dây đàn phát ra

Đáp án cần chọn là: B

Câu 35: Khi bật quạt ta thường nghe thấy âm thanh vù vù phát ra. Nguồn âm là bộ phận nào của quạt phát ra?

1. Cánh quạt
2. Lớp không khí xung quanh cánh quạt
3. Cả A và B đúng
4. Cả A và B sai

Lời giải:

Khi bật quạt ta thường nghe thấy âm thanh vù vù phát ra. Nguồn âm chính là cánh quạt

Đáp án cần chọn là: A

Câu 36: Các dàn loa thường có các loa thùng và ta thường nghe thấy âm thanh phát ra từ cái loa đó. Bộ phận nào của loa phát ra âm thanh?

1. Màng loa
2. Thùng loa
3. Dây loa
4. Các bộ phận trên

Lời giải:

Các dàn loa thường có các loa thùng và ta thường nghe thấy âm thanh phát ra từ cái loa đó, bộ phận màng loa dao động và phát ra âm thanh.

Đáp án cần chọn là: A

Câu 37: Một nghệ sĩ ngồi đánh đàn dương cầm, ta nghe được âm thanh. Nguồn âm là vật nào?

1. Các ngón tay
2. Các phím đàn
3. Các dây bên trong đàn
4. Các vật trên

Lời giải:

Một người nghệ sĩ đánh đàn dương cầm, các dây bên trong đàn dao động tạo ra âm thanh, nguồn âm là các dây bên trong đàn.

Đáp án cần chọn là: C

Câu 38: Những điều nào sau đây là sai khi nói về nguồn gốc âm thanh?

1. Âm thanh được phát ra từ các vật dao động.
2. Khi vật dao động, ta luôn có thể nghe được âm thanh phát ra từ vật đó.
3. Âm thanh có thể phát ra từ các vật cố định (không dao động).
4. Tất cả các vật được xem là nguồn âm thì đều có thể phát ra âm thanh.

Lời giải:

C sai vì: Âm thanh được phát ra từ các vật dao động.

Đáp án cần chọn là: C