Bài 55: Tiến hóa về sinh sản

Một trong những đặc điểm đặc trứng nhất của sinh vật nói chung và động vật nói riêng là khả năng sinh sản. Đó là chức năng duy trì nòi giống bằng cách sinh sôi nảy nở.

I. SINH SẢN VÔ TÍNH

- Sinh sản vô tính là hình thức sinh sản không có tế bào sinh dục đực và sinh dục cái kết hợp với nhau. Có hai hình thức chính : Sự phân đôi cơ thể và mọc chồi

+ Phân đôi cơ thể ở trùng roi xanh, trùng giày, trùng biến hình…

Sinh sản bằng phân đôi ở trùng biến hình

+ Mọc chồi ở san hô, thủy tức…

Sinh sản bằng mọc chồi ở thủy tức

II. SINH SẢN HỮU TÍNH

- Là hình thức sinh sản có ưu thế hơn hình thức sinh sản vô tính

- Sinh sản hữu tính có sự kết hợp giữa tế bào sinh dục đực (tinh trùng) và tế bào sinh dục cái (trứng). Trứng thụ tinh sẽ phát triển thành phôi.

+ Trứng được thụ tinh ngoài cơ thể mẹ là thụ tinh ngoài (cá, ếch…)

Ếch thụ tinh ngoài

+ Trứng được thụ tinh trong cơ thể mẹ là thụ tinh trong (thằn lằn, chim, thỏ…)

Thụ tinh trong tiến hóa hơn thụ tinh ngoài vì thụ tinh trong cho hiệu suất thụ tinh cao hơn và con non được bảo vệ trong cơ thể mẹ.

- Nếu yếu tố đực và yếu tố cái có trên cùng một cá thể thì được gọi là cá thể lưỡng tính. Nếu trên hai cá thể khác nhau thì được gọi là cá thể phân tính.

Bảng. So sánh sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính

III. SỰ TIẾN HÓA CÁC HÌNH THỨC SINH SẢN HỮU TÍNH

Tùy theo mức độ tiến hóa, sự hoàn chỉnh hình thức sinh sản hữu tính được thể hiện ở các mặt sau đây: Sự thụ tinh, đẻ trứng hay đẻ con, sự phát triển phôi có biến thái hay trực tiếp, không nhau thai hoặc có nhau thai. Ngoài ra còn thể hiện ở tập tính chăm sóc trứng, sự chăm sóc con.

Bảng. Sinh sản hữu tính và tập tính chăm sóc con ở động vật

Nhận xét:

Trong sự tiến hóa về sinh sản thì sinh sản hữu tính có ưu thế hơn sinh sản vô tính, nên sức sống của cơ thể con được sinh ra cao. Sự hoàn thiện các hình thức sinh sản hữu tính thể hiện ở : thụ tinh trong, đẻ con, thai sinh, hình thức chăm sóc trứng và con góp phần nâng cao tỉ lệ thụ tinh, tỉ lệ sống sót, thúc đẩy sự tăng trưởng nhanh ở động vật non.

IV. BÀI TẬP

Câu 1: Loài nào KHÔNG sinh sản bằng hình thức vô tính?

a. Trùng giày

b. Trùng roi

c. Trùng biến hình

d. Cá chép

Câu 2: Hình thức sinh sản hữu tính là

a. Mọc chồi

b. Tái sinh

c. Tiếp hợp

d. Phân đôi cơ thể

Câu 3: Thụ tinh trong tiến hóa hơn thụ tinh ngoài, là vì

a. Đỡ tiêu tốn năng lượng

b. Cho hiệu suất thụ tinh cao

c. Không nhất thiết phải cần môi trường nước

d. Không chịu ảnh hưởng của các tác nhân môi trường

Câu 4: Động vật nào đào hang, lót ổ để bảo vệ con

a. Cá chép

b. Thằn lằn bóng đuôi dài

c. Thủy tức

d. Thỏ

Câu 5: Loài nào phát triển KHÔNG trải qua biến thái

a. Châu chấu

b. Ếch

c. Thằn lằn

d. Trai sông

Câu 6: Loài nào thụ tinh trong

a. Cá chép

b. Châu chấu

c. Ếch

d. Trai sông

Câu 7: Phát biểu nào sau đây về giới tính của động vật là đúng?

a. Nếu yếu tố cái có ở mọi cá thể thì được gọi là cơ thể phân tính

b. Nếu yếu tố đực có ở mọi cá thể thì được gọi là cơ thể phân tính

c. Nếu yếu tố đực và yếu tố cái có trên cùng một cá thể thì được gọi là cơ thể lưỡng tính

d. Nếu yếu tố đực và yếu tố cái có trên hai cá thể khác nhau thì được gọi là cơ thể lưỡng tính

Câu 8: Tập tính sinh sản nào có ở chim

a. Đào hang, lót ổ

b. Con non tự đi kiếm mồi

c. Làm tổ, ấp trứng

d. Nuôi con bằng sữa mẹ

Câu 9: Loài nào có nhau thai

a. Thằn lằn bóng đuôi dài

b. Ếch đồng

c. Chim

d. Thỏ

Câu 10: Sinh sản hữu tính có đặc điểm

a. Thời gian sinh sản nhanh

b. Số lượng cá thể sinh ra lớn

c. Các con mang đặc điểm giống nhau và giống với cơ thể mẹ

d. Các con mang đặc điểm của bố mẹ, có thể xuất hiện đặc điểm mới