Bài 40: Đa dạng và đặc điểm chung của lớp Bò sát

I. ĐA DẠNG CỦA LỚP BÒ SÁT

- Trên thế giới có khoảng 6 500 loài bò sát. Ở Việt Nam đã phát hiện 271 loài. Chúng có da khô, vảy sừng bao bọc và sinh sản trên cạn.

- Bò sát hiện nay được xếp vào 4 bộ: bộ Đầu mỏ, bộ Có vảy (chủ yếu gồm những loài sống ở cạn), bộ Cá sấu (sống vừa ở nước vừa ở cạn) và bộ Rùa gồm một số loài rùa cạn, một số loài rùa nước ngọt (sống vừa ở nước vừa ở cạn), ba ba sống chủ yếu ở nước ngọt, rùa biển sống chủ yếu ở biển.

II. CÁC LOÀI KHỦNG LONG

1. Sự ra đời và thời đại phồn thịnh của khủng long

Tổ tiên của bò sát đã được hình thành cách đây khoảng 280 – 230 triệu năm. Sau đó, do gặp những điều kiện thuận lợi, bò sát cổ đã phát triển mạnh mẽ. Đây là thời kì phồn thịnh nhất của bò sát, được gọi là Thời đại Bò sát hoặc Thời đại Khủng long. Trong thời đại Khủng long có nhiều loài bò sát to lớn, hình thù kì lạ, thích nghi với những môi trường sống có điều kiện sống rất khác nhau.

2. Sự diệt vong của khủng long

- Cách đây khoảng 65 triệu năm, khi đó trên Trái Đất đã xuất hiện chim và thú. Chim và thú có cỡ nhỏ hơn khủng long, song sức sống cao và hoạt động mạnh mẽ hơn, có khả năng duy trì nhiệt độ cơ thể ổn định không phụ thuộc vào môi trường (động vật hằng nhiệt). Chúng có số lượng đông và nhiều loài đã phá hoại trứng khủng long. Thậm chí nhiều loài thú ăn thịt đã tấn công cả khủng long ăn thực vật

- Lúc đó khí hậu Trái Đất đang nóng bỗng trở nên lạnh đột ngột, cùng với những thiên tai như núi lửa, khói bụi che phủ bầu trời Trái Đất trong nhiều năm ảnh hưởng tới sự quang hợp của thực vật, thiên thạch va vào Trái Đất, khủng long cỡ lớn thiếu chỗ trú thích hợp để tránh rét, thiếu thức ăn, đã bị tiêu diệt hàng loạt. Chỉ còn một số loài cỡ nhỏ hơn nhiều so với khủng long như thằn lằn, rắn, rùa, cá sấu… còn tồn tại đến ngày nay.

III. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA BÒ SÁT

Bò sát là động vật có xương sống thích nghi hoàn toàn với đời sống ở cạn: da khô, vảy sừng khô, cổ dài, màng nhĩ nằm trong hốc tai, chi yếu có vuốt sắc, phổi có nhiều vách ngăn, tim có vách hụt ngăn tâm thất (trừ cá sấu), máu đi nuôi cơ thể vẫn là máu pha, là động vật biến nhiệt.

IV. VAI TRÒ

- Đại bộ phận bò sát có ích cho nông nghiệp vì tiêu diệt sâu bọ có hại như đa số thằn lằn, gặm nhấm (chuột), như đa số rắn.

- Có giá trị thực phẩm đặc sản (ba ba), dược phẩm (rượu rắn, mật trăn, nọc rắn, yếm rùa…), sản phẩm mĩ nghệ (vảy đồi mồi, da thuộc của trăn và rắn…). Vì thế bò sát cần được bảo vệ và gây nuôi những loài quý.

Thuộc da rắn

Rượu rắn

V. BÀI TẬP

Câu 1: Bò sát có bao nhiêu loài

a. 1500 loài

b. 2500 loài

c. 4500 loài

d. 6500 loài

Câu 2: Bò sát được chia thành mấy bộ

a. 2 bộ

b. 3 bộ

c. 4 bộ

d. 5 bộ

Câu 3: Đặc điểm của bộ Rùa là

a. Hàm không có răng, có mai và yếm

b. Hàm có răng, không có mai và yếm

c. Có chi, màng nhĩ rõ

d. Không có chi, không có màng nhĩ

Câu 4: Loài bò sát to lớn nhất là

a. Thằn lằn

b. Rùa

c. Cá sấu

d. Khủng long

Câu 5: Lớp Bò sát rất đa dạng là vì

a. Lớp Bò sát có số loài lớn

b. Lớp Bò sát có lối sống đa dạng

c. Lớp Bò sát có môi trường sống đa dạng

d. Tất cả các ý trên đều đúng

Câu 6: Lớp Bò sát được hình thành cách đây khoảng

a. 280 – 230 triệu năm

b. 320 – 380 triệu năm

c. 380 – 320 triệu năm

d. 320 – 280 triệu năm

Câu 7: Đặc điểm nhận biết bộ Cá sấu là

a. Hàm rất dài, có nhiều răng lớn, nhọn sắc

b. Răng mọc trong lỗ chân răng

c. Trứng có vỏ đá vôi bao bọc

d. Tất cả các ý trên đúng

Câu 8: Khủng long sống trong môi trường

a. Trên không

b. Trên cạn

c. Dưới nước

d. Sống ở cả 3 môi trường trên

Câu 9: Loài khủng long nào KHÔNG sống trên cạn

a. Khủng long cổ dài

b. Khủng long cá

c. Khủng long sấm

d. Khủng long bạo chúa

Câu 10: Khủng long diệt vong là do

a. Thiên thạch rơi vào trái đất, núi lửa, thiên tai triền miên

b. Sự xuất hiện của chim và thú ăn thịt

c. Khí hậu đột ngột thay đổi

d. Tất cả các ý trên đúng